sokakmedya Nilüfer Belediyesi’nin Lozan Antlaşması’nın 99. yılında gerçekleştirdiği iki gün süren Büyük Mübadil Buluşması, düzenlenen panel ile sona erdi. Panele katılan akademisyenler, Mübadilleri yemek, müzik ve hayat kültürlerine kadar birçok istikametiyle ele aldı. Geçmişte coşkuyla kutlanan Lozan Bayramı’ndan örnekler de iştirakçilerle paylaşıldı.
Lozan Antlaşması’nın 99. yılında Nilüfer Belediyesi’nin konut sahipliğinde gerçekleşen, Rumeli ve Balkan Türklerinin bir ortaya geldiği Büyük Mübadil Buluşması’nın ikinci gününde akademisyenlerin iştiraki ile panel düzenlendi. Lozan Mübadilleri Vakfı, Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği, Demirtaş Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği iş birliğiyle düzenlenen Büyük Mübadil Buluşması kapsamındaki panelde, akademisyenler, mübadele periyodunu ve mübadillerin, anıları, ömür stilleri ve kültürlerinden örnekler verdi. Görükle’de yer alan Çağdaş Eğitim Kooperatifi Sanat Merkezi’nde gerçekleştirilen panele Nilüfer Belediye Lideri Turgay Fazilet, geçmiş periyot Nilüfer Belediye Lideri ve Bursa Büyükşehir Belediye Lider Adayı Mustafa Bozbey, Lozan Mübadilleri Vakfı Lideri Arif Ümit İşler, Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği Lideri Ali Korkut, Türkiye’nin dört bir köşesinden mübadiller ile mübadil dernekleri lider ve üyeleri katıldı.
Öğretim Vazifelisi Gurbet Gökgöz Bilen, panelde, “Yüzüncü yılın arifesinde Lozan’ın değerlendirilmesi” sunumunda cumhuriyetten günümüze kutlanan Lozan bayramlarını, tarihi problemlerin Lozan’a bakışını nasıl değiştirdiğini paylaşırken, periyodun gazetelerinin manşetlerini süslediği Lozan haberlerine yer verdi. 23 Temmuz 1908 tarihiyle birlikte Türklerin, Türklük şuurunda çok değerli bir basamağa ulaştığını belirten Bilen, Lozan’ın 1908’den 1935’lere kadar Hürriyet Bayramı olarak kutlandığını söyledi. Lozan’a bakışın birinci anda sulh ve barış olarak görüldüğünü, 1929 yılında İsmet Paşa Günü olarak kutlandığını, 1935’ten sonra ülkenin resmi bayramları netleştirilirken Lozan günleri bunun dışına çıkarıldığını söyleyen Bilen, 1946 ile çok partili yaşama geçilmesiyle birlikte Lozan’a bakışın değiştiğini belirtti. Gurbet Gökgöz Bilen, 1950’de iktidarın değişmesiyle birlikte Lozan bayram olarak kutlanmak yerine, daha çok hürriyetin yıl dönümü anlayışı başladığını, Lozan bayramlarının yasaklamalarla karşılaştığını tabir etti.
Mübadele üzerine çeşitli çalışmaları bulunan Doç. Dr. Hülya Bayrak Akyıldız da, mübadelenin edebiyata yansıması ile biz ve öteki anlatısının kuruluşuna değindi. Mübadeleyle birlikte farklılıkların, Türkiye’yi kültürel açıdan bir yandan yoksullaştırırken bir yandan da zenginleştirdiğini söyleyen Akyıldız, Yunanistan ve Türkiye’de göçmenlerin gittikleri ülkenin kültürel yapısına tesirlerini paylaştı. Akyıldız, “Mübadele edebiyatı, bir yandan mübadelenin yol açtığı dönüşümleri, acıları, zorlukları yansıtan bir anlatı kurarken bir yandan da mübadelenin olmasına yol açan süreci ve ona yol açan fikir hareketlerini bir anlatıya oturtarak gerçeği bu anlatı içinde şekillendirir. Mübadele romanlarındaki en büyük aksilik Türk Müslüman ve Rum Yunan Hristiyan ortasında kuruluyor. Bunlar bazen en yakın dostun, sevgilindir bazen de ihanete uğrayan, isyan edendir. Biz ve öteki sabit değil, değişkendir. Hedefleri, hisleri, çıkarları benzemeyen iki insan kümesi vardır. Bilhassa olayların soğumasından sonra bizde, Yunan edebiyatına göre insancıl bakış açısı daha fazla. Halklar kardeştir, trajik aşk hikayeleri vardır. Her iki tarafta da insanlık, hak bilen, adil olan beşerler ile gaddar olanlar var. Müelliflerin bakış açısına, dünya görüşüne nazaran mübadele romanları şekillenmiş” dedi.
Doç. Dr. Mehmet Söylemez de “Türkülerin Göçü” başlıklı sunumunda Kapadokyalı Rumlar üzerinden mübadele öncesi ve sonrasında getirilmiş olan Türkçe müzik ve türküler, ağıtlar, ninniler ve oyun havaları ile mübadele sonrasında öğrenilmiş Türkçe ve Yunanca müziklere değindi. Söylemez, bunlara ait arşiv kayıtlarını da iştirakçilerle paylaştı. Söylemez, Anadolu kökenli her Rum köyünde, Türkçe konuşan ya da türkü söyleyen insanların gün geçtikçe azaldığını, köylerde artık mübadele türkülerinin söylenmediğini belirtti.
Araştırma Vazifelisi Saim Örnek de, Niğdeli mübadiller özelinde “Selanik Muhaciri Kimliği ve Mutfak Kültürü”nü ele aldı. Yemeğin üzerinden birçok şeyin çıkarıldığını söyleyen Örnek, birtakım toplumların yedikleriyle özdeşleştiğini belirtti. Örnek, “Yemek, topluluklara dair kimlik ve belleğin en görünür olduğu alanlardan biridir. Ben, yemekleri geçmişi hatırlamada bir araç olarak görüyorum. Her gün gündelik hayatta üretilen muhacir yemekleri onların kimliğini ve cetlerinin geçmişte ne yaşadığını anlatan bir araç” dedi. Araştırma Vazifelisi Saim Örnek, mübadillerin ve yerlilerin yemek ve pişirme çeşitlerinden örnekler de verdi.
Araştırma Vazifelisi Dr. Hasan Münüsoğlu da “Mübadelenin Bellek Yerleri: Anı Meskenleri ve Müzeler” başlıklı sunumunda, içinde yer aldığı mübadil araştırma projesini paylaştı. Münüsoğlu, Türkiye’deki birtakım anı konutları ve müzelerden örnekler vererek, bu yerlerin yapıları ve içeriği hakkında bilgiler verdi.
Panelin sonunda kelam alan Nilüfer Belediye Lideri Turgay Fazilet, panele katılan akademisyenlere teşekkür etti. Lider Turgay Fazilet, “Geçen yıldan bu yana bir çalışma içindeydik. Çok kıymetli ve hoş bir buluşma olduğuna inanıyorum. Kıymetli akademisyenler de buna katkı sağladılar. Geçmişimizi, geleceğimize daha güzel aktarma konusundaki gayretlerinden ötürü kendilerine teşekkür ediyorum. Gelecek yıl daha büyük bir buluşma gerçekleştireceğimizi umuyorum” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
